Khi Man City chiêu mộ Rodrigo Hernandez Cascante từ Atletico Madrid vào tháng 7 năm 2019, họ dường như đã sở hữu cho mình một tiền vệ trụ hoàn hảo.
Rodri có đủ mọi yếu tố cần thiết của một tiền vệ trụ: sự điềm tĩnh dưới áp lực, những đường chuyền thông minh về phía trước, di chuyển linh hoạt, khả năng tranh cướp bóng và sức mạnh trên không. Rất khó để tìm thấy điểm yếu trong bộ kỹ năng phòng ngự của tiền vệ Tây Ban Nha.
Tuy nhiên, Rodri dưới bàn tay của Pep Guardiola đã trở thành một cầu thủ hết sức toàn diện, bởi có lẽ City không kỳ vọng quá nhiều vào những đóng góp lớn đến vậy ở mặt trận tấn công của anh. Mùa trước, Rodri đã đóng góp tổng cộng 17 bàn thắng và kiến tạo ở Premier League, tương đương với 0,52 bàn thắng/trận, ngang với Martin Odegaard của Arsenal và Bruno Fernandes của Man United – những cầu thủ được đánh giá là hai trong số nhưng số 10 xuất sắc nhất giải đấu.
Tổng cộng, Rodri đến nay đã ghi được 26 bàn thắng cho City, trong đó chỉ có 1 bàn thắng từ chấm penalty. Hiếm có một tiền vệ phòng ngự nào lại mang đến cho đội bóng của mình hiệu suất ghi bàn đáng kể như vậy.
Vậy bí quyết của Rodri là gì?
Mối đe dọa từ bóng cố định
Đầu tiên, Rodri là một mối đe dọa trên không trong các tình huống bóng cố định – một phần đến từ chiều cao 191cm của anh và một phần là bởi những pha di chuyển thông minh của cầu thủ này.
Thực tế, 3 bàn thắng từ bóng cố định của Rodri cho Man City đều tồn tại một điểm chung nổi bật – những cú đánh đầu từ các quả phạt góc ở cánh trái, bấy giờ Rodri luôn thực hiện các di chuyển hướng đến cột gần, vào một vị trí tưởng chừng như không thể đưa bóng hướng về phía khung thành (ba điểm màu cam gần góc của vùng cấm địa trong hình vẽ ở trên). Tuy nhiên, bằng cách nào đó, anh vẫn xoay sở để đánh đầu tung lưới.
Một trong ba bàn thắng đó là trước Aston Villa ở mùa giải 2022/23: Rodri di chuyển vào vị trí trước nhóm phòng ngự khu vực của Villa, để thực hiện một cú đánh đầu thoải mái từ bên ngoài cột gần.
Bàn thắng đầu tiên của Rodri trong màu áo tuyển Tây Ban Nha là ở chiến thắng 6-0 trước Đức vào năm 2020, cũng là một tình huống đánh đầu tương tự.
Dứt điểm đã dạng
Mặc dù ghi bàn không phải là nhiệm vụ của Rodri, song khả năng dứt điểm đa dạng của anh thực sự đáng chú ý. Trong số những bàn thắng Rodri được, có những cú sút xa đầy uy lực, tiêu biểu là cú sút đẳng cấp vào lưới Watford ở mùa giải 2021/22.
Bên cạnh đó, Rodri còn có thói quen không chế bóng một-hai nhịp, trước khi lạnh lùng sút chìm vào góc khung thành, bao gồm cả những cú sút căng trực diện và cứa lòng. Bàn thắng đẹp mắt tại Champions League mùa giải trước vào lưới Sao Đỏ Belgrade là một minh chứng, pha bóng bắt nguồn từ tình huống cầu thủ 28 tuổi này mạnh dạn đột phá từ tuyến dưới.
Xét về tổng thể, Rodri là một cầu thủ có khả năng dứt điểm toàn diện. Theo trạng fbref.com, 26 bàn thắng của anh tại Premier League vốn chỉ có giá trị bàn thắng kỳ vọng (xG) là 18,6. Điều này cho thấy Rodri tận dụng cơ hội ghi bàn hiệu quả hơn so với chất lượng các tình huống dứt điểm anh nhận được.
Phòng ngự lùi sâu và cấu trúc 5-4-1
Man City thường kiểm soát bóng áp đảo, khiến đối thủ phải lùi sâu phòng ngự. Đây chính là tiền đề cho phép Rodri có những pha dâng lên tham gia tấn công ở trung lộ.
Một yếu tố thường bị xem nhẹ là các đối thủ của City thường chuyển sang sơ đồ hàng thủ 5 người, chủ yếu là 5-4-1. Điều này dẫn đến việc chỉ có hai tiền vệ trung tâm. Do đó, trừ khi trung phong của đối thủ lùi về tham gia hỗ trợ phòng ngự, che chắn trước khung thành (goalside) ở vị trí của Rodri, bằng không tiền vệ người Tây Ban Nha sẽ có khoảng trống để hoạt động tự do.
Dưới đây là một bàn thắng từ mùa trước của Rodri trước West Ham, đội bóng của David Moyes chủ trương gia tăng thêm quân số ở hàng thủ, chấp nhận để hàng tiền vệ trở nên tương đối mỏng. Bộ tứ tiền vệ của West Ham cũng không tổ chức tốt trong tình huống này, tạo điều kiện cho Rodri có khoảng trống ở trung lộ, cách khung thành 25 mét và ra hiệu xin bóng.
Nếu West Ham sử dụng sơ đồ 4-4-1-1 thay vì 4-5-1, có lẽ một trong những cầu thủ của họ sẽ đứng ở vị trí của một số 10 và về cơ bản là có thể theo kèm Rodri.
Những hậu vệ chơi như tiền vệ trung tâm
Có thể câu hỏi “Vì sao một tiền vệ trụ như Rodri lại có được nhiều bàn cho Man City?” không còn quá chính xác, bởi anh chơi trong một hệ thống mà một hậu vệ thường xuyên có mặt ở vị trí tiền vệ trung tâm (có lúc là trung vệ dâng lên, có lúc là hậu vệ biên bó vào giữa), mang đến lợi thế giúp Rodri tự do di chuyển tham gia tấn công hơn.
Một ví dụ từ trận đấu thuộc Champions League trên sân nhà trước Bayern Munich ở mùa giải 2022/23. Liệu Rodri có thể thoải mái tiến vào khoảng trống giữa hàng phòng ngự và hàng tiền vệ đối phương nếu trung vệ John Stones neo vị trí của mình ở trung tâm hàng phòng ngự City, thay vì dâng lên chơi như một tiền vệ trung tâm? Chắc chắn là không.
Đấy chỉ là một phần nhỏ trong câu chuyện. Bởi ngay sau đó là một cú sút xoáy đẹp mắt, đến từ chân trái, tức chân không thuận của Rodri.
Tiền vệ tạo khoảng trống
Vị trí của Stones giải thích tại sao Rodri có thể di chuyển nhô cao tấn công ở trung lộ. Nhưng làm thế nào mà cựu tiền vệ của Atletico Madrid thực sự tìm được nhiều khoảng trống đến vậy?
Theo một cách nào đó, đấy là một phần của cùng một phương trình. Vì Stones – hay bất kỳ ai khác đảm nhiệm vị trí “half-back” – một khi di chuyển vào hàng tiền vệ, các tiền vệ số 8 của City lập tức sẽ được trao sự tự do để tham gia tuyến tấn công. Và hệ quả, có khoảng trống dành cho Rodri. Dưới đây là hai ví dụ và cả hai đều dẫn đến những bàn thắng quan trọng.
Ví dụ đầu tiên đến từ trận thắng 3-2 đáng nhớ của City trước Aston Villa trên sân nhà ở vòng đấu cuối cùng của mùa giải 2021/22, giúp họ có thêm một chức vô địch Ngoại hạng Anh.
Khi tình huống diễn ra, có ba tiền vệ của City – Rodri, Phil Foden và Ilkay Gundogan. Rodri lúc này tự do, trong khi hai người còn lại đang được dõi theo bởi hai tiền vệ trung tâm của Villa là Douglas Luiz và Marvelous Nakamba, những người đang duy trì vị trí chuẩn chỉ trước hàng phòng ngự.
Nhưng vài giây sau, Gundogan và Foden đều thực hiện các pha di chuyển đâm ra sau lưng hàng phòng ngự Villa. Hành động này kéo theo Nakamba và Douglas Luiz xuống sâu, gần như biến họ thành những trung vệ. Kết quả là, Rodri không bị ai theo kèm ở rìa vùng cấm và có khoảng trống để bình tĩnh sút bóng vào lưới, giúp City gỡ hòa.
Tiếp theo là một tình huống tương tự dẫn đến một bàn thắng thậm chí còn quan trọng hơn một năm sau đó – bàn thắng quyết định trước Inter Milan để giúp City giành chức vô địch Champions League đầu tiên trong lịch sử. Bối cảnh khá giống như trận đấu với Aston Villa. Một lần nữa, ba cầu thủ được đánh dấu của City là ba tiền vệ trung tâm – Rodri, Foden và Bernardo Silva. Hai tiền vệ trung tâm được đánh dấu của Inter, Marcelo Brozovic và Hakan Calhanoglu, cũng đang ở vị trí hợp lý.
Tuy nhiên, vài giây sau đó, nếu chúng ta xem xét vị trí của các cầu thủ tại thời điểm đường chuyền quyết định được tung ra, Bernardo đã di chuyển đến sát đường biên ngang để thực hiện cú trả ngược, trong khi Foden xâm nhập vào vùng 5m50 để sẵn sàng cho một quả căng ngang. Do đó, Brozovic và Calhanoglu đều phải chạy về theo kèm và đứng ngang hàng các trung vệ của Inter.
Quả bóng bật trở lại cho Rodri, người không chỉ không bị ai theo kèm mà còn có một tầm nhìn trống trải hướng về phía khung thành Inter, khi không có bất kỳ một hậu vệ đối phương nào ngăn chặn góc sút.
Khả năng sút bóng bằng cả hai chân
Đây là một kỹ năng mà Rodri rõ ràng đã phát triển trong vài năm qua. Xét về tổng thể, anh đang sút nhiều hơn so với giai đoạn trước đó, nhưng sự gia tăng đặc biệt nằm ở số lượng các cú sút bằng chân trái. Rodri đã thực hiện 21 cú sút bằng chân trái trong tổng cộng 6 mùa giải đầu tiên ở Villarreal, Atletico và City. Để rồi, chỉ riêng trong mùa giải 2023/24, anh đã thực hiện 19 cú sút bằng chân không thuận này.
Nói cách khác, chỉ 1 trong 15 bàn thắng đầu tiên của Rodri cho City được ghi bằng chân trái – bàn thắng cận thành mang về chiến thắng tại Emirates vào ngày đầu năm mới 2022 – nhưng 4 trong số 11 bàn thắng sau đó của anh đã được ghi bằng chân trái.
Về mặt kỹ thuật, cú sút xoáy vào lưới Bayern Munich được đề cập ở trên là minh chứng rõ nét nhất cho mức độ hoàn thiện chân trái của Rodri. Tuy nhiên, có một pha dứt điểm còn ấn tượng hơn nữa, chính là bàn thắng duy nhất mà tiền vệ này ghi được ở Euro mùa hè vừa qua.
Khi Tây Ban Nha đang bị Georgia dẫn 1-0 ở vòng 16 đội, Rodri nhận một đường chuyền ngang từ rìa vùng cấm, khiến tiền vệ đối phương Otar Kiteishvili trở tay không kịp bằng cách đổi sang chân trái, và sau đó sút vào góc dưới khung thành. Đường bóng ấy khiến Kiteishvili bất ngờ bởi cầu thủ này chủ định chắn góc sút từ chân phải của Rodri.
Vậy, ngăn chặn Rodri bằng cách nào?
Đối thủ của Man City đêm nay, Arsenal, hiểu rất rõ về khả năng ghi bàn của Rodri – anh đã ghi bàn cả lượt đi và lượt về trước họ ở mùa giải 2021/22. Như những ví dụ trên đã chỉ ra, các đồng đội của Rodri mở ra khoảng trống cho anh rất hiệu quả, và bởi anh dứt điểm khá đa dạng, nên rất khó để ngăn cản – đặc biệt là khi City sở hữu rất nhiều những mối đe dọa khác trong đội hình.
Nhưng điều cơ bản nhất là phải lấp đầy khoảng trống xung quanh Rodri.
Quá nhiều đối thủ bị các số 8 của City kéo giãn các hàng ngang phòng tuyến, hoặc để lại khoảng trống ở giữa sân khi tăng thêm một nhân sự để củng cố hàng thủ.
Rất có thể Mikel Arteta sẽ tiếp tục áp dụng sơ đồ 4-4-2 mà ông từng sử dụng trong trận thắng derby Bắc London trước Tottenham Hotspur vào cuối tuần trước – khi hai tiền đạo lùi sâu để giữ đội hình chặt chẽ, bấy giờ cấu trúc sẽ giống với 4-4-2-0. Nói như Pep là tìm cách bóp chặt khoảng trống giữa các tuyến, quay về với cách phòng ngự cổ điển: vừa theo kèm các tiền đạo, vừa theo kèm cả tiền vệ trung tâm của City.
Điều đó đương nhiên không đảm bảo sẽ khiến Rodri im hơi lặng tiếng, nhưng phải có lý do vì sao mà anh không ghi được bàn nào trong màu áo Villarreal và Atletico, cũng như chỉ ghi được một bàn trong 57 lần ra sân cho tuyển Tây Ban Nha từ các tình huống bóng sống. Đúng là Rodri có kỹ thuật rất xuất sắc, nhưng chủ yếu là do hệ thống của City quá độc đáo trong việc kiến tạo khoảng trống để tiền vệ trụ của họ thoải mái dứt điểm.
Arsenal và các đối thủ sắp tới không được phép để Rodri được tự do.
Dịch từ bài viết của Michael Cox trên The Athletic