Trong cuộc đối đầu với Man United, HLV của Brighton – Fabian Hurzeler đã quyết định rằng một chiến thuật rủi ro theo phong cách “liều ăn nhiều” là điều đáng thể thử.
Các cách thức tiếp cận chiến thuật đều có sự cân nhắc giữa vấn đề là rủi ro và kết quả mà nó mang lại. Liệu kịch bản xấu nhất có khả năng xảy ra là như thế nào nếu chiến thuật đó không thành công và mức độ nghiêm trọng của kịch bản xấu đó sẽ là lớn tới mức nào?
Phòng ngự với một hàng thủ dâng cao đã trở thành ví dụ rõ ràng nhất của sự cân bằng giữa rủi ro và kết quả mà nó mang lại. Nếu làm đúng, đối thủ sẽ bị bóp nghẹt và thường bị rơi vào thế việt vị trong các pha tấn công. Tuy nhiên để chơi một cách hiệu quả với hàng thủ dâng cao đòi hỏi sự phối hợp hoàn hảo từ hàng phòng ngự. Chỉ cần một sai lầm nhỏ trong khâu tổ chức cũng có thể dẫn đến một cơ hội trông rất đơn giản nhưng lại có độ nguy hiểm cao cho đối phương.
Trong cuộc đối đầu với Manchester United, HLV của Brighton – Fabian Hurzeler đã quyết định rằng một chiến thuật rủi ro như vậy là điều đáng thể thử. Trong suốt 60 phút thi đấu tại The Amex ngày hôm đó, Brighton đã nhận được phần thưởng xứng đáng khi họ dám mạo hiểm: Man United đã gặp nhiều khó khăn trong việc phá vỡ thế trận của Brighton.
Đây là một kế hoạch về chiến thuật có phần khác so với các mà Roberto De Zerbi – người tiền nhiệm của Hurzeler đã từng áp dụng cho Brighton để đánh bại Man United nhiều hơn một lần trong khuôn khổ các giải đấu tại Anh. Cách tiếp cận khi không có bóng của HLV De Zerbi có phần nào đó cho chúng ta cảm giác Brighton chơi hung hăng và máu chiến hơn. Vị chiến lược gia người Ý thường sử dụng sơ đồ chơi một kèm một và tất nhiên lối chơi này sẽ tạo ra những cơ hội ở cả hai đầu sân chứ không chỉ nghiêng về một đội duy nhất.
Hurzeler thì có ít cứng nhắc hơn De Zerbi. Xét về số đường chuyền/mỗi hành động phòng ngự (PPDA – passes per defensive action) hoặc số đường chuyền mà Man United thực hiện trung bình trước khi Brighton can thiệp – Brighton của Hurzeler tỏ ra ít hung hăng và máu chiến hơn so với màn trình diễn thông thường mà De Zerbi áp dụng cho các học trò của mình.
Trong trận đấu trước đó với Everton, Brighton cũng đã bẫy việt vị thành công đối thủ của mình tới 7 lần (đây là số lần bẫy việt vị thành công nhiều hơn bất kỳ trận đấu nào mà Brighton đã từng trải qua dưới thời De Zerbi tại Premier League).
Trên thực tế, kế hoạch mà Hurzeler áp dụng cho các học trò cũng được hỗ trợ bởi quyết định sử dụng đội hình 4-2-4 của Ten Hag cho Man United. Ở trận đấu hôm thứ Bảy vừa rồi, Ten Hag bố trí Bruno Fernandes chơi như một ‘số 9 ảo’ bên cạnh Mason Mount thay vì sử dụng Joshua Zirkzee – một tiền đạo số 9 có khả năng giữ bóng tốt hơn nhiều.
Điều đó có nghĩa là Brighton có thể thực hiện áp sát và đẩy cao hàng phòng ngự của mình mà ít gặp phải những rủi ro khi thực hiện phòng ngự các pha bóng dài từ đối thủ, đặc biệt là các pha phát động tấn công từ vị trí thủ môn Andre Onana. Các trung vệ như Lewis Dunk và Jan Paul van Hecke có thể hình và thể chất hoàn toàn vượt trội so với Bruno Fernandes và Mason Mount trong các pha tranh chấp tay đôi.
Ở trận này, HLV Fabian Hurzeler đã bố trí 7 cầu thủ tham gia áp sát và gây áp lực lên hàng thủ 4 người và 2 tiền vệ của Man United. Mặc dù vậy, Diogo Dalot bên phía Man United vẫn thi thoảng có những pha di chuyển lên phía trước và đảm nhận những vị trí tấn công gần với phòng tuyến phòng ngự cuối cùng của Brighton.Trong trận đấu này, Man United có ít sự luân chuyển và thay đổi vị trí hơn trong quá trình build-up so với những thứ họ đã làm trong trận mở màn mùa giải gặp Fulham tại Old Trafford.
Brighton đã điều chỉnh sơ đồ 4-2-3-1 của mình, khi tiền đạo cánh phải – Yankuba Minteh sẽ bó vào trong để theo kèm trung vệ Lisandro Martinez của Manchester United. Danny Welbeck hoặc Joao Pedro lúc này sẽ gây áp lực lên Harry Maguire, trong khi đó người còn lại sẽ theo sát một trong hai cầu thủ số 6 của United và thường người bị kèm cặp sẽ là Kobbie Mainoo.
Điều này đã biến sơ đồ 4-2-3-1 mà Brighton áp dụng thành sơ đồ 4-3-3, với tiền đạo chạy cánh trái Kaoru Mitoma chơi sâu hơn và gần với khu vực hoạt động của hàng tiền vệ. Khi luân chuyển khối đội hình như vậy Joel Veltman phải dâng cao để gây áp lực lên Diogo Dalot bên phía cánh phải.
Cơ hội tốt nhất của Man United trong hiệp một đến từ nỗ lực phá vỡ hàng phòng ngự của Brighton sau 10 phút thi đấu. Andre Onana đã thực hiện một đường chuyền dài tới Dalot ở vạch giữa sân. Hậu vệ người Bồ Đào Nha đã đánh bại Veltman trong pha tranh chấp trên không và sau đó chạy theo hướng bóng bật ra về phía cuối sân. Ở đây, anh đã tung ra một đường tạt bóng sớm cho tiền đạo cánh cánh phải Amad Diallo – người đã tung ra một cú volley đi chệch khung thành sau đó.
Điểm mấu chốt ở đây chính là cách các hậu vệ cánh của Brighton phòng ngự: nếu họ di chuyển ở vị trí quá rộng, những khoảng trống sẽ lộ ra để các đường chuyền xuyên phá có cơ hội phát huy tác dụng giúp các cầu thủ chạy cánh xâm nhập và khai thác khoảng trống. Nếu đứng ở vị trí quá hẹp, đối thủ có thể chuyền bóng thẳng tới chân các cầu thủ chạy cánh và tạo ra các tình huống 1vs1.
Trong hầu hết thời gian thi đấu, chiến thuật này của Brighton đã tỏ ra hiệu quả. Nó vừa loại bỏ không gian chơi bóng giữa các tuyến của Bruno Fernandes và Mason Mount, vừa ép Bruno Fernandes buộc phải dạt sang cánh trái để nhận bóng. Đôi khi, Brighton rút cả hai cầu thủ chạy cánh xuống để phòng ngự từ đó tạo ra một hàng thủ có tới 6 người. Brighton thực hiện điều này bởi họ biết rõ mối đe doạ lớn nhất của Man United đến từ hai bên cánh.
Những tình huống tấn công hiệu quả nhất của Manchester United xảy ra khi Bruno Fernandes di chuyển linh hoạt, khiến hậu vệ phải của Brighton – Joel Veltman bị kéo ra khỏi vị trí của mình. Khi Veltman dâng cao để theo kèm Bruno Fernandes, khoảng trống phía sau anh ta được tạo ra, từ đó cho phép một cầu thủ khác của Man United chạy vào và khai thác không gian được bỏ lại.
Trước đây, Man United của Erik Ten Hag chưa bao giờ phạm lỗi việt vị nhiều tới vậy trong một trận đấu. Trong khuôn khổ Premier League dưới thời Ten Hag, Man United chỉ có một trận đấu với Aston Villa là phạm lỗi việt vị tới 3 lần – thời điểm đó Aston Villa của Unai Emery được coi là một đội bóng kiểu mẫu cho lối chơi phòng ngự dâng cao.
Duy trì chất lượng của hàng phòng ngự trong suốt 90 phút thi đấu là điều rất khó. Khi một đội bóng tấn công tốt, họ có thể kiểm soát trận đấu tốt hơn, tạo áp lực lên đối phương và giữ bóng nhiều hơn. Điều này không chỉ giúp giảm bớt gánh nặng phòng ngự mà còn cho phép các cầu thủ phòng ngự có thời gian nghỉ ngơi, tổ chức lại đội hình và chuẩn bị cho các tình huống phòng ngự tiếp theo. Lối triển khai bóng trong hiệp 1 của Brighton tỏ ra mạch lạc hơn rất nhiều.
Hậu vệ trái Jack Hinshelwood vốn là một tiền vệ trung tâm sẽ luân phiên hai nhiệm vụ là giữ chiều rộng của vị trí và đóng vai trò hỗ trợ như một cầu thủ số 6 bên cạnh Billy Gilmour.
Brighton triển khai bóng ra biên sớm, họ đặc biệt thành công trong việc đẩy Veltman dâng cao và tấn công vào điểm mù của Marcus Rashford. Hậu vệ cánh của Brighton giờ đây sẽ đóng vai trò là một phương án để thoát pressing, hoặc nhận bóng trực tiếp từ đường chuyền của trung vệ, hoặc nhận bóng từ các tiền đạo như Welbeck hoặc Joao Pedro và sau đó chuyền bóng ra biên.
Chiến thuật này của Brighton không chỉ giúp họ duy trì quyền kiểm soát bóng mà còn buộc Marcus Rashford phải lùi sâu để hỗ trợ phòng ngự. Điều này có lợi cho Brighton vì khi Man United giành lại bóng, Rashford sẽ ở xa khung thành Brighton hơn và anh ta khó tham gia vào các pha tấn công nhanh hoặc phản công nguy hiểm.
HLV Fabian Hurzeler đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát các tình huống chuyển đổi trạng thái như sau: “Có thể chỉ cần một tình huống để họ có thể kết liễu trận đấu. Chúng tôi luôn tập trung vào các tình huống chuyển đổi trạng thái. Các học trò của tôi phải đảm bảo được rằng họ có vị trí tốt và giữ được khoảng cách tốt giữa các cầu thủ.”
Brighton đã chơi lỏng lẻo hơn đôi chút trong hiệp 2 của trận đấu. Chính sự lỏng lẻo này đã giúp Man United liên tục có những tình huống khai thác họ bằng các pha bóng phản công. Nếu Erik ten Hag muốn biến Man United trở thành ‘đội bóng chuyển đổi trạng thái tốt nhất trên thế giới’, có lẽ chiến lược gia người Hà Lan nên sử dụng màn trình diễn trong 45 phút hiệp 2 để làm cơ sở cho việc xây dựng chiến thuật cho tương lai.
Việc đưa Zirkzee vào thay Mount (cầu thủ bị chấn thương) vào giờ nghỉ giữa hiệp đã giúp ích phần nào cho lối chơi của Man United trong hiệp 2. Bruno Fernandes lúc này sẽ trở lại vai trò tiền vệ trung tâm quen thuộc và giúp nâng cao khả năng triển khai bóng của Man United. Casemiro lùi xuống giữ vị trí ở giữa các trung vệ. Lúc này, Man United đã bắt đầu mở rộng đội hình hơn và chơi bóng dài sớm hơn. Zirkzee thường xuyên di chuyển ra cánh trái, trong khi Rashford thực hiện những pha chạy chỗ vào trung tâm phía sau hàng phòng ngự của Brighton.
Vài phút trước khi Man United gỡ hòa, Brighton đã thực hiện một pha bẫy việt vị hoàn hảo. Man United đã phản công từ cánh phải sau đường chuyền chéo sân của Gilmour đến Hinshelwood – cầu thủ đã để mất bóng sau một pha chuyền một chạm không được như ý.
Noussair Mazraoui sau khi khống chế được bóng đã ngay lập tức phát động tấn công cho Amad Diallo ở phía cánh phải. Cầu thủ người Bờ Biển Ngà sau đó đã rê bóng tới ranh giới giữa khu vực giữa sân và 1/3 cuối sân đồng thời phải đối mặt với pha 1vs2 với các cầu thủ Brighton. Sau đó, Amad Diallo đã chuyền lại bóng cho Casemiro. Thời điểm này Marcus Rashford đang ở khu vực trực diện với khung thành của Brighton, còn Bruno Fernandes di chuyển dọc về phía cột xa khung thành.
Khi Casemiro thực hiện một đường chọc khe lên khu vực có sự xuất hiện của cả Rashford và Bruno, Veltman và Van Hecke đã bước lên để giăng bẫy việt vị. Và pha di chuyển thông minh này đã khiến hai cái bóng áo đỏ của Man United sau đó rơi vào tư thế việt vị.
Tiến tới bàn thắng gỡ hoà của Man United thì đây quả là một pha bóng đầy sắc bén của các học trò Ten Hag. Hàng thủ của Brighton đã tỏ ra mất tập trung trong chốc lát và Man United đã tận dụng được khoảng thời gian này để xuyên phá qua hàng phòng ngự dâng cao lên giữa sân của Brighton. Ban đầu, Zirkzee và Rashford đã thực hiện những pha chạy chỗ để quấy phá hàng phòng ngự của Brighton, nhưng sau đó chúng vô tình trở thành những hành động để đánh lạc hướng đối phương.
Harry Maguire chuyền bóng đến chân của Mainoo. Tiền vệ trung tâm của Man United sau đó đã bật ngược trái bóng lại về phía Mazraoui – cầu thủ đã thực hiện một pha xoay người trước khi tung ra một đường chuyền chọc khe vào giữa vị trí của Kaoru Mitoma và Hinshelwood.
Đó là một ví dụ điển hình về tác hại của lối chơi phòng ngự dâng cao nhưng lại không gây áp lực với đối phương. 6 cầu thủ tham gia phòng ngự của Brighton đã bị bỏ lại phía sau chỉ bằng một đường chuyền của Mazraoui. Và với một không gian trống trải bên cánh phải, Amad Diallo đã thực hiện một pha cut-inside để vượt qua Hinshelwood – người đang lao về rất nhanh nhưng bị lỡ đà với nhịp xử lý của Amad Diallo.
Lewis Dunk và Van Hecke đã cố gắng lao mình ra chắn trước khung thành của Brighton. Tuy nhiên nỗ lực cản phá đó đã bất thành sau khi cú sút của Amad Diallo đi trúng vào chân của Van Hecke đi đổi hướng và bay thẳng vào lưới. Nếu Van Hecke phòng ngự ở vị trí sâu hơn trong phòng tuyến phòng thủ của Brighton, anh có thể đã ở vị trí tốt hơn để chặn cú sút của Amad Diallo. Nhưng mà cái gì cũng có mặt lợi mặt hại thôi, liều thì ăn nhiều mà không liều thì ăn ít!
“Chúng tôi đã mất một chút kiểm soát. Trận đấu đã trở nên quá cởi mở trong thời gian của hiệp 2 và đó là một trong những điểm mạnh lớn nhất của United: những pha chuyển trạng thái tốt,” Hurzeler nói. “Chúng tôi đã may mắn khi không phải nhận bàn thua thứ hai.”
Việc hiệp 2 có 17 cú sút (gấp hơn hai lần so với con số 8 cú sút trong 45 phút đầu tiên) đã cho thấy một bức tranh rất rõ ràng về việc mất kiểm soát khi thi đấu sẽ tạo ra những hệ qua như thế nào.
Veltman đã có một tình huống phòng ngự xuất sắc trong bối cảnh Brighton đang thay đổi chiến thuật từ khối mid-block sang chơi pressing. Khi Onana tung một đường chuyền dài vào trung lộ, Veltman đã phản ứng nhanh chóng và xử lý tình huống phòng ngự rất tốt.
Dalot thực hiện một pha chạy chéo qua, với 3/4 hậu vệ của Brighton dâng lên nhưng Veltman đã theo kèm sát với hậu vệ người Bồ và ngăn chặn một tình huống 1vs1.
Trong số 6 tình huống việt vị, có một tình huống mà Brighton không nhận được bất kỳ sự đánh giá cao nào từ góc độ chiến thuật. Đó là một chuỗi những sai lầm nối tiếp nhau, khi Brighton tạo ra tình huống 3vs2 trong một pha phản công sau khi Dalot để mất bóng. Minteh chọn dứt điểm ngay thay vì chuyền bóng vào phía trong. Ở pha bóng này, Harry Maguire đã ngăn chặn thành công cú sút và Garnacho là người phát động đợt phản công ngay sau đó.
5 đường chuyền trong 15 giây đã đưa các cầu thủ của Man United đến khu vực 5m50 của Brighton. Casemiro xử lý bóng thành công và chuyền bóng tịnh tiến lên cho Bruno Fernandes đang di chuyển.
Ở pha bóng này Hinshelwood đã không ở vị trí có thể quay về và phòng ngự bên hành lang cánh. Bruno Fernandes tất nhiên là nhìn thấy điều này nên đã đưa thẳng một đường chuyền dọc xuống cánh mà Amad Diallo đang di chuyển để tạo nên thế 4 đánh 3 cho Man United. Cú căng ngang tầm thấp của Bruno Fernandes sau đó đã tìm đến đúng vị trí của Garnacho ở cột xa. Nhưng tiếc là bằng một cách nào đó cú sút của Garnacho lại đập trúng đầu gối của Zirkzee ngay trước khi bóng bay qua vạch vôi xác định bàn thắng. Chính tình huống chạm gối này của tiền đạo người Hà Lan đã khiến anh rơi vào tư thế việt vị đồng thời làm bàn thắng của Garnacho không được công nhận.
Theo thống kê, Brighton đã giành chiến thắng lần thứ 5 trong 6 trận gần nhất đối đầu với Manchester United tại giải Ngoại hạng Anh – số trận thắng áp đảo đã khẳng định họ là đối thủ khó chịu nhất của Man United tại Premier League. Phương pháp tiếp cận trận đấu của Hurzeler có thể mang lại nhiều rủi ro hơn cho Brighton nhưng nếu vận hành tốt thì nó lại cho ra một kết quả tốt hơn bình thường. Và dù có thất bại thì Ten Hag vẫn sẽ hy vọng nhiều đội tại Man United sẽ thử ‘học theo’ Brighton để giúp họ có cơ hội thực hiện lối chơi chuyển đổi trạng thái dựa trên các cầu thủ chạy cánh.
Theo Liam Tharme (NY Times)